Programma 1 Ondernemend en duurzaam Velsen
Impact op de Velsense economie, van toerisme tot maakindustrie
Daling van het toerisme
Het toerisme groeide tot corona sterk wereldwijd. De coronacrisis heeft ook in de toeristische-recreatieve sector gezorgd voor een enorme klap. Het is nu nog niet bekend wat de uiteindelijke lange termijn gevolgen hiervan voor het toerisme zullen zijn. In 2020 was er weinig tot geen inkomend toerisme. In de zomermaanden zagen we wel een groei van het aantal Duitse en Belgische toeristen. Veel Nederlanders zijn dit jaar in eigen land met vakantie gegaan. Inschatting was dat er gemiddeld circa 70% minder overnachtingen in Nederland zijn geweest. Het belang van recreatiegebieden dicht bij huis is door de coronacrisis juist toegenomen. Steeds meer mensen uit de regio wisten de ruime stranden van Velsen en de recreatiegebieden in 2020 te vinden. De inkomsten uit toeristenbelasting zijn daardoor lager. We hadden een daling van 70% verwacht. Doordat veel Nederlanders vakantie hebben doorgebracht in eigen land heeft het toerisme zich redelijk hersteld.
Een jaar zonder evenementen
Wat een uniek evenementenjaar had moeten worden, is helaas teleurstellend verlopen. Vanwege corona werden internationale evenementen als SAIL 2020 en de Formule 1 in Zandvoort afgelast. Ook de festivals Dance Valley, Dutch Valley en Latin Village in recreatiegebied Spaarnwoude gingen niet door. Net als de meeste kleinere dorpsevenementen. De week van de Industriecultuur kon in aangepaste vorm starten, maar is halverwege afgelast vanwege aangescherpte maatregelen. Verschillende evenementen zijn doorgeschoven naar 2021. SAIL vindt één keer in de vijf jaar plaats en zal dus in 2025 pas weer plaatsvinden.
Effect Corona op de Velsense economie
Het algehele beeld van de economie in Nederland werd in 2020 en nu nog steeds gedomineerd door corona. Verschillende sectoren (zoals horeca, cultuur, evenementen, cruise- en ferryvaart en toerisme) hebben het zwaar en het is nog onduidelijk welke impact de coronacrisis uiteindelijk op lange termijn zal hebben. Ook na corona blijft de detailhandel in Velsen kwetsbaar door structurele verandering van koopgedrag en winkelen via internet. Concentratie van voorzieningen in een krimpende markt blijft de oplossing om een beperkt aantal aantrekkelijke centra te houden.
De Nederlandse maakindustrie zat de afgelopen jaren flink in de lift. Corona zorgde voor een dip aan het begin van het jaar, maar lijkt nu minder grip te hebben op de sector. De vooruitzichten op termijn zijn goed. Voldoende instroom van goed gekwalificeerd personeel blijft een belangrijk aandachtspunt voor de toekomstige concurrentiepositie van de sector.
De situatie in de (gas/olie) offshore is niet florissant, er wordt fors minder geïnvesteerd. Bedrijven die boren naar olie en gas hebben minder opdrachten. Dit heeft effect op de bedrijven in Velsen en specifiek IJmuiden, die sterk zijn in service en onderhoud voor deze sector.
Ook de visserij is fors geraakt door corona, maar het marktaandeel van de visveiling in IJmuiden blijft stijgen. Het pelagische cluster (vis uit zeeën en oceanen) in IJmuiden weet zijn positie te versterken.
Toename van huishoudelijk afval
Het meer vanuit huis werken is een blijvende verandering. Door de coronacrisis brengen we veel meer tijd thuis door en doen we meer aan online winkelen. Dit leidde tot intensiever gebruik van afvalcontainers die dat soms niet aankonden.
Programma 2 Vitaal en sociaal Velsen
Ook zorg, hulp en ondersteuning stond soms even stil
Omzetgarantie als steun in de rug
Aan het begin van de Corona crisis heeft het Rijk gemeenten opgeroepen om instellingen uit de Jeugdzorg, Wmo hulpverlening en vervoer en sociale werkvoorzieningen te ondersteunen tijdens de lockdown. Voor veel instellingen is een omzetgarantie afgegeven.
Aanpassen dienstverlening IJmond Werkt!
Corona heeft een flinke invloed gehad op de dienstverlening van IJmond Werkt! De re-integratie dienstverlening is vanaf juni 2020 weer geleidelijk opgestart. De door- en uitstroom blijft wel achter bij de aantallen zoals begroot. Ook de rest van de organisatie heeft gevolgen van de beperkingen ondervonden. Het is gelukt de financiële resultaten op peil te houden, in tegenstelling tot het beeld uit de rest van het land.
Effecten corona op gemeentelijke activering
De gemeente heeft de taak mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt te begeleiden naar een passende activeringstraject. Door de coronamaatregelen was het niet mogelijk klanten in persoonlijk te spreken. Ook konden mensen niet naar activeringstrajecten, omdat deze door de lockdown niet door gingen. In 2020 zijn hierdoor minder mensen naar werk begeleid.
Doelgroepenvervoer
Het leerlingenvervoer is grotendeels doorgegaan, omdat de scholen de meeste tijd van het jaar open bleven. Het aantal ritten van het Wmo-vervoer is echter sterk afgenomen. Hierdoor zagen wij een afname in de inkomsten uit de eigen bijdrage. Met de vervoerders maakten wij een afspraak ten aanzien van de omzetgarantie. Dit betekent dat niet gereden ritten deels zijn doorbetaald. Dit op basis van een afgesproken omzetgarantie waarbij gekeken is naar de omzet in dezelfde maand van een jaar eerder.
Inkomensondersteuning voor zelfstandigen
De stilstand van de economie was voor veel zelfstandigen (zzp-ers) direct merkbaar. Opdrachten vielen weg of werden uitgesteld. Om financiële problemen te voorkomen heeft het Rijk een maatregel getroffen om de zzp-ers te ondersteunen; de TOZO-regeling. Deze regeling is voor een tweede keer verlengd tot in 2021. De verstrekte uitkeringen en kredieten worden geheel door het Rijk vergoed. We ontvangen ook per aanvraag een vergoeding voor het uitvoeren van deze regeling.
Ondersteuning maatschappelijke instellingen
Vooralsnog kunnen onze maatschappelijke partners veel van hun werkzaamheden, ondanks de beperkingen, uitvoeren. Financieel gezien redden de organisaties die, voor het grootste deel, worden gesubsidieerd met de reguliere subsidie die zij van ons ontvangen. Van het Rijk hebben wij voor de ondersteuning van buurthuizen en vrijwillige jeugd- en jongerenorganisaties extra middelen ontvangen. We hebben een subsidieregeling ingesteld om de instellingen (gedeeltelijk) te compenseren voor de consequenties van de coronamaatregelen.
Effecten corona voor de Wmo
Voor Wmo aanvragen geldt dat er vanaf de eerste lockdown weinig tot geen huisbezoeken zijn afgelegd. De indicaties zijn telefonisch gesteld. De leveranciers van hulpmiddelen (scootmobiel, rolstoel etc.) hebben, met de bijbehorende maatregelen, relatief normaal kunnen leveren. De dagbestedingslocaties zijn een tijd gesloten geweest. Aanbieders hebben in die periode wel op andere manieren contact gehad met cliënten. Inmiddels zijn deze locaties alweer een tijd open. Cliënten kunnen soms van minder dagdelen gebruiken maken dan voorheen. Dit vanwege de maatregelen rondom groepsgrootte en afstand. Individuele begeleiding en hulp bij het huishouden hebben met aanpassingen grotendeels doorgang kunnen vinden, al dan niet op een alternatieve manier.
Effecten corona op Jeugd
Zorginstellingen en de jeugdhulp staan onder zware druk door het coronavirus. Noodgedwongen bieden ze minder zorg of op een andere manier. De maatregelen in relatie tot het coronavirus wisselden zich in rap tempo af. Dit had gevolgen voor de situatie van jongeren en hoe zij zich voelden en met de situatie omgingen. Als gemeenten volgen we de ontwikkelingen continu, en proberen daar zo goed als mogelijk met onze partners op in te spelen. Daarnaast geven we extra aandacht aan de preventie van corona gerelateerde problematiek bij jongeren.
Gevolgen corona op sport
Voor onze lokale sport was 2020 een uitzonderlijk en moeilijk jaar. Sportverenigingen en andere sportaanbieders konden hun sport niet of beperkt aanbieden vanwege corona. Minder mensen gingen sporten.
Amateursportverenigingen zijn ondersteund door een landelijke regeling waarbij drie maanden huur werd kwijtgescholden. De verrekening hiervan verliep via onze gemeente. Daarnaast konden amateur sportverenigingen een aanvraag indienen bij het Rijk voor tegemoetkoming van hun misgelopen kantine-inkomsten. Wij zien door de coronabeperkingen veel veerkracht en motivatie bij verenigingen en buurtsportcoaches om alsnog sport- en beweegactiviteiten aan te bieden. Het voortbestaan van sommige sportverenigingen staat echter onder druk. De gemeente probeerde de verenigingen waar dat kon zo goed mogelijk te informeren, te adviseren en van dienst te zijn.
Onze gemeentelijke sportaccommodaties hadden een matig tot slecht jaar. Zwembad De Heerenduinen kreeg te maken met aangepaste openstellingen, dan wel tijdelijke sluitingen vanwege de coronamaatregelen.
Programma 3 Wonen en leven in Velsen
Andere vormen van ontspanning, de cultuur sector staat stil en meer recreatie geeft meer afval
Culturele instellingen worden hard geraakt
Door de nu nog steeds geldende beperkende maatregelen is het voor culturele instellingen, zoals de schouwburg, niet haalbaar om een “gezonde exploitatie” te realiseren De Stadsschouwburg toonde veel veerkracht en cultureel ondernemerschap. De geslaagde crowdfundingsactie “Velsen fietst naar de film” maakte een bioscoopfunctie mogelijk. Deze mooie initiatieven konden niet verhinderen dat de Stadsschouwburg in financiële problemen kwam. Het was noodzakelijk om ingrijpend te reorganiseren.
Van het Rijk hebben wij voor de ondersteuning van de culturele organisaties extra middelen ontvangen. Daarnaast stelde de Provincie Noord-Holland een noodfonds beschikbaar waarop wij voor de Stadsschouwburg een beroep konden doen.
Uit deze middelen betaalden wij de kwijtschelding van een deel van de gebruikersvergoeding. Ook hebben we in januari 2021 een subsidieregeling ingesteld om organisaties op het gebied van cultuur, die door corona in 2020 extra kosten en lagere inkomsten hebben gedeeltelijk te compenseren. De compensatie van het Rijk is ontstaan op basis van een, door onder andere de gemeente Velsen, gestart initiatief. Hierbij zijn de zorgen van de gemeenten rondom de potentiële afbrokkeling van culturele evenementen en organisaties door achterblijvende inkomsten gedeeld met het Rijk.
Fietsverkeer in goede banen
Om het fietsverkeer van en naar de pont in goede banen te leiden en ruimte te maken zijn verkeers-regelaars ingezet, hekken en informatieborden geplaatst en belijning op het wegdek geschilderd.
Zwerfafval / reinigen openbare ruimte
Als gevolg van de corona crisis zijn er minder acties voor het opruimen van zwerfafval geweest dan normaal. Acties die door kinderen zijn georganiseerd en evenementen van de Beestenbende konden met kleine aanpassingen gelukkig wel doorgaan.
Als gevolg van coronamaatregelen zijn recreatiegebieden, speelplekken, parken en de openbare ruimte door bewoners intensiever gebruikt. Dat leidde tot meer vervuiling van de openbare ruimte op deze locaties. Dat is bovendien door meer mensen als overlast ervaren. Toch is vervuiling en zwerfafval op straat in het algemeen niet heel erg toegenomen.
Programma 4 Burger en bestuur
De corona tijd vraag om andere prioriteiten van bestuur en handhavers
Corona crisis prioriteit van het college
Het college heeft de inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties en de raad op verschillende manieren geïnformeerd over activiteiten. Naast de officiële besluiten was dat via online en offline media, op fysieke plekken in de gemeente, via collegeberichten en in raadssessies. De collegeleden hebben daarnaast regelmatig met winkeliers, (horeca)ondernemers, sportverenigingen, andere organisaties en inwoners gesproken om ze een hart onder de riem te steken, te peilen waar zorgen zaten of om met elkaar naar oplossingen te zoeken.
Regels worden gehandhaafd
De maatregelen om het Corona virus in te perken, vragen om aanpassing van gedrag. Naast heldere communicatie over de regels is ook handhaving van belang. Vanaf het moment dat de beperkende regels van toepassing waren, zijn onze boa’s voornamelijk ingezet voor het handhaven hiervan in de openbare ruimte en later ook bij bedrijven en instellingen. Daarnaast is het project illegale bewoning vertraagd door de toename van besmettingen in oktober 2020.
Het strandseizoen,
De noodmaatregelen én de jeugdoverlast in de gemeente hebben de meeste capaciteit gevraagd. Daarnaast waren er ook grotere verstoringen van de openbare orde. Het maatschappelijk ongenoegen over de beperkende maatregelen, de economische en sociale gevolgen werd steeds openlijker geuit. De combinatie van corona maatregelen, een vuurwerkverbod, bezorgde burgers, onruststokers, relschoppers en jongeren die het thuiszitten zat waren, zorgde soms voor een explosieve mix. De ongeregeldheden in Velsen-Noord en de demonstraties waren hier voorbeelden van.
Het handhaven van de openbare orde, leidde in een aantal gevallen zelfs tot een noodbevel en/of aanwijzingen van veiligheidsrisicogebieden. Samen met OM en politie heeft gemeente Velsen een effectieve handelwijze ontwikkeld.
Crisisorganisatie vraagt andere inzet
Corona heeft de werkzaamheden van de Veiligheidsregio Kennemerland (VRK) de afgelopen maanden voor een groot deel bepaald. De crisisorganisatie heeft veel inzet gevraagd en daardoor wordt een deel van de reguliere activiteiten niet of later uitgevoerd. Voor de Velsense crisisorganisatie hebben wij extra capaciteit ingezet voor afstemming met de veiligheidsregio, voorbereiden van besluiten, coördinatie van maatregelen, etc. Velsen heeft op haar site uitgebreide en actuele informatie beschikbaar over Corona gerelateerde situaties. Zoals, testen, vaccineren, bereikbaarheid gemeente maar ook over hulp aan ondernemers en hulp aan- en aandacht voor elkaar.
Corona en effect op de gemeenteraad
Door Corona is de afgelopen periode vooral prioriteit geweest om te zorgen dat de raad kan blijven functioneren en de noodzakelijke besluiten kan nemen. Er is sinds maart digitaal vergaderd. De effectiviteit van de raadsleden om als volksvertegenwoordiger op te kunnen treden is verminderd. Tegelijk zien we ook dat een aantal thema’s waar de raad kaders stelt en controleert minder intensief opgepakt zijn en is het merkbaar dat de betrokkenheid met de samenleving en stakeholders bij diverse raadsprocessen erg beperkt is geweest. De raad is gedurende de crisis op de hoogte gehouden van alle ontwikkelingen en heeft meermalen in raadsbijeenkomsten gesproken over de korte en lange termijn problemen en oplossingen.
Programma 5 Organisatie en financiën
Thuiswerken en verplichte sluiting
Kwijtschelding van huur tijdens verplichte sluiting
Wij verhuren panden aan verschillende gebruikers, zowel met een maatschappelijke als commerciële doelstelling. Voor gebruikers die door de coronamaatregelen verplicht zijn gesloten wordt een deel van de gebruikersvergoeding kwijtgescholden. Voorwaarde is wel dat de zij kunnen aantonen dat de inkomsten met minimaal 25% zijn teruggelopen. Daarbij is ook gekeken naar de ingehaalde opbrengsten over eenzelfde periode volgend op de maatregelen.
Het werk gaat - op afstand - door
Voor de ambtelijke organisatie is het motto “werk zo veel mogelijk thuis”. Het raadhuis en de overige werklocaties zijn op de ‘1,5 meter’ ingericht om zo een veilige werkomgeving te creëren. Om het veilig werken mogelijk te maken hebben we extra geïnvesteerd in digitale hulpmiddelen, zoals telefoons, snelle en veilige verbindingen en communicatietools.