Het versterken van de leefbaarheid en veiligheid voor inwoners, bedrijven en bezoekers

Aanpak ondermijnende criminaliteit
Ondermijning betekent dat de bovenwereld en de onderwereld met elkaar verweven raken. Dit kan de rechtsorde verstoren. Ondermijning komt in iedere gemeente voor, ook in Velsen.
De aanpak van ondermijning is in 2020 versterkt. Een kwartiermaker ondermijning heeft de basis gelegd. Eind 2020 is een regisseur Ondermijning geworven om dit complexe en veelzijdige taakveld over te nemen van de kwartiermaker en integraal invulling te geven aan de aanpak Ondermijning. Er is een uitvoeringsplan ondermijning gemaakt. Daardoor is de aanpak van ondermijning nu meer samenhangend.

De volgende activiteiten zijn uitgevoerd:   

• We werkten samen met partners zoals de politie, de Belastingdienst, het Openbaar Ministerie en het RIEC (Regionaal Informatie en Expertise Centrum) aan een aantal lokale ondermijningszaken. Deze leidden in sommige gevallen al tot strafrechtelijke vervolging. In andere casussen wordt nog onderzoek gedaan;
• In 2020 zijn de resultaten van de in 2019 uitgevoerde weerbaarheidsscan opgeleverd in een rapport. De aanbevelingen zijn meegenomen in het uitvoeringsplan ondermijning.
• Er is een themateam ondermijning samengesteld, met de regisseur Ondermijning als trekker. Daaraan gekoppeld is een Lokaal Informatie Overleg opgestart, waarin diverse interne vakafdelingen deelnemen. In dit overleg worden interne signalen van mogelijk ondermijnende activiteiten met elkaar besproken geduid en onderzocht.
• In februari 2020 sloot gemeente Velsen zich aan bij Meld Misdaad Anoniem. Hiermee verkregen wij inzicht in de meldingen die partners, zoals de politie, ontvangen. Hierdoor hebben we meer zicht op misdaad in Velsen.
• IJmondiaal hielden we in december 2020 een sociale mediacampagne. Doel was het vergroten van de meldingsbereidheid, waaronder signalen van ondermijning. In de IJmond zijn hiermee in totaal 65.760 unieke personen bereikt. Dit is vergeleken met andere regio’s een goed resultaat.
• In 2020 is het haventeam geëvalueerd met als doel de aanpak van ondermijning in het havengebied van IJmuiden verder te verbeteren. De aandachtspunten die uit de evaluatie gekomen zijn, onder andere het belang van een nieuwe structuur en een concreet jaarplan, worden meegenomen in het uitvoeringsplan ondermijning.
• In 2020 zijn we gestart met het project weerbaarheid gemeentelijke organisatie. Het project is gestart met een analyse van de weerbaarheid van de organisatie. Dit project loopt door in 2021 en is onderdeel van de aanpak van ondermijning.

Binnen de politie-eenheid werken we als IJmondgemeenten samen met de politie, het OM en 33 andere gemeenten. Doel is om niet alleen de overheidssamenwerking te versterken, maar ook maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven bij de aanpak te betrekken. We hebben deze partijen nodig bij het vinden van productielocaties van drugs of het voorkomen dat jongeren gaan dealen.

• In 2020 is een nieuw Bibob-beleid vastgesteld (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur).

Drugsaanpak
Als de politie in een pand een hennepkwekerij, een harddrugslaboratorium of een handelshoeveelheid drugs aantreft, kan de burgemeester dat pand sluiten op grond van de Opiumwet (Damoclesbeleid). Het doel daarvan is om het pand uit het drugscircuit te verwijderen. In 2020 is in Velsen opgetreden tegen tien drugspanden. Daarvan zijn zeven drugspanden gesloten en is in drie gevallen een waarschuwing gegeven.

Eind 2020 hebben twaalf Noord-Hollandse gemeenten hun Damoclesbeleid op elkaar afgestemd. Daarmee wordt een voorkomen dat criminelen uitwijken naar een buurgemeenten met minder regels (‘waterbedeffect’). Naar verwachting zullen meer gemeenten hier op aansluiten.
Ook zijn we doorgegaan met de bestuursrechtelijke aanpak van overlast gevende drugshandel. In 2020 zijn er in totaal elf keer bestuurlijke boetes uitgedeeld.

High impact crimes
Woninginbraken, berovingen en geweldsdelicten hebben grote impact op slachtoffers. Sinds 2019 kunnen we het vervoer van inbrekerswerktuigen bestuursrechtelijk aanpakken. In 2020 is er vijf keer een last onder dwangsom opgelegd en is een verbeurde dwangsom ingevorderd. In 2020 zijn er 79 woninginbraken door de politie geregistreerd. Dat is een forse daling ten opzichte van 2019, toen het er 129 waren.

Cyberciminaliteit
In 2020 deed Velsen mee aan het project ‘Hackshield’. Hackshield is een online spel dat kinderen weerbaar maakt tegen cybercriminaliteit. Ongeveer 100 kinderen uit Velsen speelden als ‘cyberagents’ tegen vele andere kinderen uit heel Noord-Holland. Hackshield heeft meerdere keren de pers gehaald, onder andere door de huldiging van de Velsense winnaar in december. Dit spel geeft op een zeer effectieve manier voorlichting. Enerzijds omdat er breed geworven is via de scholen. Anderzijds omdat kinderen én hun ouders op een speelse en tegelijk serieuze manier bezig zijn geweest. Dat is goed voor de bewustwording en voor het ontdekken van manieren om cybercriminaliteit te voorkomen.

Handhaving openbare orde in coronatijd
Handhaving van de openbare orde was in 2020 anders dan anders. De nadruk lag op het aanpakken van de coronacrisis, letten op het naleven van de coronamaatregelen en het in goede banen leiden van een aantal anti-coronabetogingen.

De handhavers zijn voornamelijk ingezet op het handhaven van de noodverordeningen en de tijdelijke coronawet. Daardoor is er minder inzet geweest op onderwerpen als afval, honden en parkeren. Het strandseizoen, de noodmaatregelen én de jeugdoverlast in de gemeente hebben de meeste capaciteit gevraagd. Er is in de afgelopen periode fors ingezet op het verbeteren van de samenwerking met o.a. de politie. De politie trekt zich op steeds meer vlakken terug, waardoor meer inzet van de handhavers nodig bleek. In 2020 is de handhavingscapaciteit uitgebreid met 2 fte (senior-)handhavers. In principe richten handhavers zich op de aanpak van overlast en kleine ergernissen en andere feiten die de leefbaarheid aantasten (denk aan overlast van jeugd, afval, honden en parkeren). Ook hebben we in 2020 eenmalig € 60.000 ontvangen van het ministerie voor een pilot jeugdboa’s. Vanwege corona zijn deze middelen nog niet ingezet in 2020 en inmiddels is het ministerie akkoord gegaan met overheveling naar 2021.

Daarnaast waren er ook grotere verstoringen van de openbare orde. Het maatschappelijk ongenoegen over de beperkende maatregelen, de economische en sociale gevolgen werd steeds openlijker geuit. De combinatie van coronamaatregelen, een vuurwerkverbod, bezorgde burgers, onruststokers, relschoppers en jongeren die het thuiszitten zat waren, zorgde soms voor een explosieve mix. De ongeregeldheden in Velsen-Noord en de demonstraties van Defend IJmuiden waren hier voorbeelden van. Ook zijn er veel voorbereidingen getroffen voor de jaarwisseling, zoals het afsluiten van bunkers.

Het handhaven van de openbare orde, leidde in een aantal gevallen zelfs tot een noodbevel en/of de aanwijzingen van veiligheidsrisicogebieden. De succesvolle aanpak leverde Velsen landelijke aandacht op. Samen met OM en politie heeft gemeente Velsen is een effectieve handelwijze ontwikkeld, waarmee een en ander, ondanks beperkte inzet van politie, is aangepakt. Deze aanpak is ook gedeeld met buurgemeenten.

Veiligheid medewerkers: bodycams en deelname pilot korte wapenstok
In 2020 zijn belangrijke stappen gezet op het vlak van de persoonlijke veiligheid van de bijzonder opsporingsambtenaren (boa’s) van het team Toezicht en Handhaving Openbare Ruimte (THOR). De hiervoor genomen maatregelen staan in een veiligheidsplan. Het geweldincident op Hemelvaartsdag 2020, waarbij enkele medewerkers van THOR ernstig zijn mishandeld op het Kleine Strand in IJmuiden, onderstreepte de noodzaak hiertoe verder. Dit leidde tot een versnelde invoering van het gebruik van bodycams. Ook is op 9 juli 2020 bij het ministerie van Justitie & Veiligheid een aanvraag ingediend voor het beschikbaar krijgen van de korte wapenstok. Vanuit het ministerie is vervolgens een landelijke pilot korte wapenstok aangekondigd. Velsen behoort tot de tien gemeenten die hieraan deelnemen. De pilot heeft een looptijd van één jaar (2021), waarna de resultaten worden geëvalueerd.

Vuurwerk tijdens de jaarwisseling
Rijksoverheid stelde een landelijk vuurwerkverbod in vanwege corona. Met het oog op een noodzakelijke ontlasting van ziekenhuizen en hulpverleners was namelijk besloten tot een landelijk vuurverbod. Verkoop en het afsteken van vuurwerk tijdens de jaarwisseling 2020-2021 was niet toegestaan. Dat maakte 2020 tot een bijzondere jaarwisseling. Ondanks een toename van illegaal vuurwerk, nam het aantal aan vuurwerk gerelateerde ongevallen af. Een in december 2020 door de gemeente Velsen georganiseerde 3 daagse regionale vuurwerkinzamelactie leverde 60 kilo (illegaal) vuurwerk op. Ook inwoners uit buurgemeenten waren welkom hier vuurwerk in te leveren. In samenspraak met de gemeenten van de Veiligheidsregio Kennemerland is bovendien een lokaal verbod op carbidschieten ingesteld. Dit verbod op carbidschieten is opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening Velsen.

In mei 2019 sprak de raad met het college over scenario’s om de toekomstige jaarwisselingen veilig en leuk te houden. Die sessie gaf nog geen duidelijke richting. Ook het samenspel met inwoners gaf geen doorslag. Corona had tot gevolg dat eerdere ideeën voor het organiseren van een vuurwerkshow(s) niet konden worden uitgevoerd. In 2021 staat het opnieuw op de agenda om met de raad te bespreken. Eventuele coronamaatregelen zullen hierbij dan medebepalend zijn.

IJRB, nieuwe post reddingsbrigade en wind- en watersporters
Voor strand Noordpier is het plan een bouwwerk te maken waar een post voor de Reddingsbrigade en een voorziening voor wind- en watersporters gecombineerd kunnen worden. De voorbereidende werkzaamheden voor een nieuwe post zijn gestart. Vanwege corona en voorrang moeten geven aan andere werkzaamheden zijn deze voorbereidingen tijdelijk gestopt. Het budget dat hiervoor in de begroting is opgenomen wordt vrijgegeven in 2021. Om de samenwerking met de IJmuider reddingsbrigade verder te versterken, werken we aan een dienstverleningsovereenkomst. In deze overeenkomst staan onder meer de prestatieafspraken met de reddingsbrigade.

Aanpak agressieve honden
In 2020 zijn naar aanleiding van (bijt)incidenten in totaal zeven aanlijn- en muilkorfgeboden opgelegd voor gevaarlijke honden. Daarnaast begonnen we met het opstellen van beleidsregels voor het aanlijnen en muilkorven van gevaarlijke honden.

Toezicht illegale bewoning
In 2020 is gestart met de projectmatige aanpak van de illegale bewoning in de gemeente. De coronacrisis zorgde voor een moeilijke start. Hierdoor konden de eerste controles pas beginnen vanaf 10 augustus 2020. In totaal zijn er 50 adressen gecontroleerd. De controles lopen soepel en veelal met medewerking van de bewoners en pandeigenaren. De samenwerking in het toezichtteam tussen de verschillende disciplines (bouwinspecteur, toezichthouder BRP en Politie) is uitstekend. Door toename van het aantal coronabesmettingen vonden er vanaf oktober geen controles meer plaats.

Ondanks alle beperkingen zijn in 2020 toch zes controleavonden gehouden. In aanvulling hierop zijn op enkele locaties overdag controles uitgevoerd, wanneer in de avondcontrole geen bewoners waren aangetroffen. In het havengebied zijn moeten nog 60 adressen gecontroleerd worden op illegale bewoning. Om dit te realiseren wordt de frequentie van één keer in de maand controleren aangehouden. Onder voorbehoud van ontwikkelingen van corona, is de verwachting dat de controles worden hervat in het eerste kwartaal van 2021. We verwachten dat we hier nog veel adressen aantreffen waar illegaal wordt gewoond.

Polarisatie en radicalisering
Er is, ook in Velsen in 2020, een toename zichtbaar van burgers die online en via demonstraties stevige uitingen doen. Deze uitingen hebben vaker een polariserend (wij-zij denken) en mogelijk radicaal karakter. Anti-overheidssentimenten voeren op bepaalde thema’s de boventoon. Daarom hebben we zowel ambtelijk als bestuurlijk steviger samenwerking gezocht met het regionale project CTER (Contra-Terrorisme, Extremisme en Radicalisering). Velsen kreeg in 2020 een aantal keer te maken met uitingen van maatschappelijke onrust. Denk hierbij aan spandoeken voor Zwarte Piet, of de demonstraties van Defend IJmuiden. Dat stimuleert ons hier goed doordacht mee om te gaan.

Reguliere activiteiten

Integraal Meerjarenbeleidsplan Veiligheid
Vanwege de grote impact van de coronacrisis is er in 2020 geen nieuw veiligheidsplan ontwikkeld voor Velsen. Wel zijn er bestuurlijke prioriteiten vastgesteld, zoals het inzetten op integrale veiligheid met de focus op ondermijning en drugsoverlast. Ook werd eind 2020 bekend dat de politie de komende jaren met onderbezetting te maken krijgt in de gebiedsgebonden politiezorg en generieke opsporing. Om deze redenen is er eind 2020 gestart met het uitwerken van het veiligheidsplan met het oog op 2021 e.v. Hierbij is het de bedoeling dat ook de raad de gelegenheid krijgt om, gezien de actualiteit, richting en aandachtspunten mee te geven aan de burgemeester en college.

Stichting Halt!
De gemeente heeft een dienstverleningsovereenkomst met stichting Halt. In 2020 heeft de gemeente  € 33.830 aan stichting Halt betaald. Een belangrijke taak van Halt is het geven van voorlichting op basisscholen en middelbare scholen. Die voorlichting gaat bijvoorbeeld over groepsdruk, jeugdoverlast of vuurwerk. Het doel is grensoverschrijdend gedrag bij jongeren te voorkomen. Ook doet Halt mee aan de aanpak van jeugdoverlast en aan de overleggen met veiligheidscoördinatoren van scholen over veiligheid in en om scholen. HALT heeft hun taken zo adequaat als mogelijk was uitgevoerd binnen de context van de corona-maatregelen.

Driehoeksoverleggen openbare orde, tegengaan overlast en criminaliteit
De gezagsdriehoek (het wettelijk bepaalde overleg tussen burgemeesters, politie en officier van justitie) vond in 2020 op IJmondiaal niveau zes keer plaats. Belangrijke gespreksonderwerpen waren de coronacrisis, jeugdbeleid en ondermijning. Daarnaast is de driehoek casus geweest in een onderzoek over ‘wicked problems’ / complexe vraagstukken in het veiligheidsdomein. Het driehoeksoverleg met Telstar (‘vierhoek’) is vijf keer bij elkaar geweest. Daarbij was het hoofdonderwerp de gevolgen van de coronacrisis voor het betaald voetbal, waaronder het coronaproof maken van het stadion in de korte periode dat er met publiek gespeeld kon worden. De driehoek plus (dat is de driehoek, aangevuld met Koninklijke Marechaussee, belastingdienst en RIEC) vond in 2020 één keer plaats. Hierin zijn haven gerelateerde zaken besproken, waaronder ondermijning en havenveiligheid. Denk hierbij aan de ANPR palen en de BIZ. Tenslotte is de lokale driehoek een aantal malen op spoedbasis bij elkaar geweest, in verband met diverse dreigende openbare orde verstoringen. Hierdoor is de samenwerking geïntensiveerd.

Melden van verdachte situaties: doen!
Velsen stimuleert inwoners om verdachte situaties via 112 bij de politie te melden. Het project Horen, Zien en Melden richt zich hier al sinds 2014 op. Hoe groter de meldingsbereidheid, hoe groter de kans dat iemand op heterdaad betrapt wordt. We gebruiken facebook (6.500 volgers) om informatie te delen over gepleegde woninginbraken, en de aanhoudingen van inbrekers die dankzij inwoners zijn gedaan. Ook kunnen inwoners zich aansluiten bij Burgernet. Deelnemers ontvangen een bericht met informatie als er net een strafbaar feit is gepleegd, of als een persoon vermist is. Dat leidt vaak tot bruikbare tips voor de politie.

De multidisciplinaire crisisorganisatie
De Veiligheidsregio Kennemerland (VRK) is een gemeenschappelijke regeling die op basis van de wet verplicht is gesteld. De regionale taken op het gebied van de brandweer en geneeskundige hulpverlening bij rampen en ongevallen zijn bij de VRK ondergebracht.

Op grond van de wet Veiligheidsregio’s worden er verschillende documenten opgesteld waarbij de raden van de gemeenten hun zienswijze kunnen aanleveren. De VRK is ook verantwoordelijk voor de multidisciplinaire crisisorganisatie. De VRK is het afgelopen jaar vooral bezig geweest met de bestrijding van de coronacrisis die en daar ook het komende jaar nog volop mee bezig in nauwe samenwerking met de gemeenten. De coronacrisis heeft een grote impuls gegeven aan de samenwerking binnen de regio, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Naast de aanpak van de coronacrisis lag de focus op de continuïteit van de reguliere bedrijfsvoering en de aanpassing hiervan door de coronamaatregelen.

De intergemeentelijke crisisorganisatie
De gemeenten in de veiligheidsregio Kennemerland vormen gezamenlijk een intergemeentelijke crisisorganisatie (Bevolkingszorg) waarmee ze participeren in de VRK. Deze organisatie is vastgelegd in het deelplan Bevolkingszorg. Bevolkingszorg is een verantwoordelijkheid van het college.

De lokale crisisorganisatie
Naast de multidisciplinaire crisisorganisatie en Bevolkingszorg houdt de gemeente nog een lokale crisisorganisatie in stand die zich richt op de openbare orde en veiligheid. Deze organisatie is vastgelegd in het Lokaal incidentenprotocol Velsen dat door het college is vastgesteld in maart 2018.
In 2020 zijn de crisisteams van de Veiligheidsregio en de gemeenten volop operationeel geweest vanwege de coronacrisis. Hierdoor was minder tijd beschikbaar was voor de zogenaamde planvorming, training en oefening (de koude fase). Trainen en oefenen werd door de coronacrisis gecompenseerd door de ervaring die opgedaan werd in de praktijk.

Veilig Noordzeekanaal: veel ogen kijken mee
Velsen neemt deel aan overleggen over de veiligheid op en om het Noordzeekanaal. Dat doet Velsen  samen met de andere Noordzeekanaalgemeenten, de politie, Havenbedrijf Amsterdam, Rijkswaterstaat, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied en de veiligheidsregio’s Kennemerland, Zaanstreek Waterland en Amsterdam Amstelland. Dit is een netwerkorganisatie die meedenkt over de openbare orde en veiligheid en nautische, fysieke en milieuveiligheid. Deze organisatie draagt bij aan een goede coördinatie van de werkzaamheden die de verschillende organisaties (vanuit hun eigen bevoegdheden) hebben als het gaat om de veiligheid op en om het Noordzeekanaal.

De burgemeester van een havengemeente heeft een aantal wettelijke taken op gebied van veiligheid
in de haven. Denk aan het toezicht op naleving van wetgeving of certificering van bedrijven die
internationaal scheepvaart ontvangen en afhandelen (de International Ship and Port facility Security
Code). In plannen staat hoe de gemeente hiermee omgaat. Zo heeft de gemeenteraad van Velsen in
2019 de Regionale Havenverordening vastgesteld waarin bevoegdheden en procedures staan
uitgewerkt over havenveiligheid in het Noordzeekanaalgebied. Deze verordening geldt nog steeds. In 2020 is er een start gemaakt met de nieuwe havenveiligheidsbeoordeling. Deze havenveiligheidsbeoordeling vormt de basis voor het nieuwe havenveiligheidsplan. Zowel havenveiligheidsbeoordeling als havenveiligheidsplan zijn wettelijke verplichtingen van de burgemeester in het kader van de Havenbeveiligingswet. In 2020 is ook een eerste stap gezet met betrekking tot de beveiliging van zogenaamde “wachtlocaties” voor zeeschepen naar aanleiding van een EU-inspectie.

Diversiteit is belangrijk
In 2019 is Velsen ‘Regenbooggemeente’ geworden. Daar is in oktober 2020 uitwerking aan gegeven door het starten van een pilot ‘regenboogloket’, gericht op laagdrempelige hulpverlening aan mensen met vraagstukken rondom gender en geaardheid. Op middelbare scholen is aandacht besteed aan 'paarse vrijdag', in het kader van acceptatie van seksuele diversiteit. Ook is er in oktober een ‘coming-out day event’ georganiseerd in de schouwburg Velsen. Hier kon door de corona-maatregelen maar een kleine groep bezoekers verwelkomd worden, Desondanks was het een sfeervolle en voor Velsen vernieuwende bijeenkomst. Tenslotte is er een regenboogpanel gestart, waarin enkele inwoners en vertegenwoordigers van het COC Kennemerland, het Bureau Discriminatiezaken, het Regenboogloket en de Stadsschouwburg plaatshebben. Zij hebben eind 2020 met elkaar afgesproken als werkgroep een activiteitenplan voor 2021 op te stellen.

Discriminatie: iedereen moet makkelijk kunnen melden
Het Bureau Discriminatiezaken Kennemerland (BDK) neemt het hele jaar door klachten in behandeling. In februari 2020 een piek aan klachten binnen over een lied op radio 10, dat was gericht tegen mensen van Aziatische komaf; zij zouden de schuld zijn van corona.
BDK verwerkt de klachten in rapportages voor gemeenten met aanbevelingen voor beleid. Ook geeft het BDK gastlessen. Op een aantal basisscholen gebeurde dat aan de hand van een vooroordelenkoffer. En nog net voor de lockdown sloot het brievenschrijfproject 'Respect Estafette' op het Gymnasium Felisenum af. Het project bestond naast gastlessen uit het schrijven van brieven tussen leerlingen en mensen die om verschillende redenen te maken kunnen krijgen met vooroordelen en ongelijke behandeling.

Bommenkaart
In 2020 zijn de effecten van naoorlogse veranderingen in de bodem onderzocht. Deze worden verwerkt in de bodembelastingkaart NGE. Naar verwachting wordt de volledige bodembelastingkaart in het voorjaar van 2021 opgeleverd. Dat is een belangrijke stap voor het opstellen van gemeentelijk beleid (en uitvoeringsplan) over de omgang met niet gesprongen conventionele explosieven uit de Tweede Wereldoorlog.  

Onderzoek bestuur en veiligheid gemeente sluit aan bij de praktijk van de wijk
Begin 2020 werden er voorbereidingen getroffen voor het uitvoeren van wijkbijeenkomsten over veiligheid in de wijken. Dit was een vervolg op een wijk-poll uit 2019. Door de corona-crisis hebben deze bijeenkomsten niet kunnen plaatsvinden. In de uitwerking van het veiligheidsplan 2021 e.v. zal vastgelegd worden of, en zo ja wanneer en op welke manier, er alsnog uitvoering gegeven zal worden aan wijkbijeenkomsten.