III. Aanwezige risico's

Algemene uitkering
Bij de algemene uitkering uit het gemeentefonds zijn een aantal onzekerheden te benoemen die hieronder kort worden toegelicht.

Algemeen
De ontwikkelingen rond de algemene uitkering zijn moeilijk te voorspellen. Bij elke nieuw verschenen circulaire blijken inzichten gewijzigd. Dit houdt in dat de hoogte van de algemene uitkering van circulaire op circulaire sterk kan afwijken. Dit geeft veel onzekerheid in het meerjarenperspectief.

Het risico van de herijking van het gemeentefonds is komen te vervallen. Uit een bijna definitief rapport (alleen nog advies ROB en VNG op de uitgangspunten) blijkt dat Velsen geen “nadeel gemeente” is. Velsen krijg ca € 1,7 mln aan extra middelen vanaf 2023/2024, het exacte bedrag is afhankelijk van de kabinetsformatie en doorrekening van de onderzoeksresultaten m.b.t. tot de groei/daling van het gemeentefonds in de jaren t/m 2023.

BTW compensatiefonds
Een deel van het gemeentefonds is afgescheiden om gemeenten te compenseren voor de betaalde BTW. Uit dit BTW Compensatiefonds worden op basis van declaraties de werkelijke uitgaven BTW vergoed. Aan het fonds is een plafond gekoppeld.

Als het fonds niet volledig wordt aangesproken vloeien de middelen (overschot in het fonds)  terug naar het gemeentefonds. Dit verwachte overschot is de afgelopen twee jaar aanzienlijk geslonken. Het is onzeker hoe de aanspraken uit het fonds zich ontwikkelen. Dit heeft een effect op het eventueel terugvloeien van middelen naar het gemeentefonds. Op lange termijn bestaat het risico dat dit resulteert in een korting op het gemeentefonds.

Terugdringen opende staatsschuld i.v.m. corona
De corona pandemie heeft door de beperkende maatregelen ook gevolgen voor de economie. Om de financiële gevolgen voor de getroffen sectoren te verminderen heeft het kabinet verschillende steunmaatregelen beschikbaar gesteld van omvangrijke bedragen. Daarvoor is het Rijk leningen aangegaan, waardoor de staatsschuld oploopt. Wij verwachten dat als de economie weer stabiliseert het Rijk een bezuinigingstraject zal inzetten om staatsschuld te verkleinen. Dit zal ook van invloed zijn op de hoogte van het gemeentefonds i.v.m. de systematiek 'trap op, trap af waardoor het fond meegroeit of krimpt met de omvang van de overheidsuitgaven. Het is nog onzeker of in de komende kabinetsperiode al sprake is van bezuinigingen.

Stijgende marktrente
Als de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van de percentages die in de begroting zijn opgenomen, moeten we rekening houden met extra rentelasten (zie ook de Paragraaf financiering). De ontwikkeling van de rente is moeilijk in te schatten. De rente is momenteel historisch laag. De kans dat dit risico zich voordoet is geschat op 25%.

Datalekken
De Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) bevat de verplichting tot het melden van zogenaamde datalekken. Een datalek is een beveiligingsincident waarbij sprake is van toegang tot, vernietiging, wijziging of het vrijkomen van persoonsgegevens zonder dat dit ook de bedoeling is van de organisatie.

Een datalek moet worden gemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Tevens kan het noodzakelijk zijn dat het datalek wordt gemeld aan de betrokken personen. De Autoriteit Persoonsgegevens kan (hoge) boetes opleggen in het geval er ten onrechte geen melding hiervan heeft plaatsgevonden.
Een dergelijke boete kan ook opgelegd worden als de Autoriteit Persoonsgegevens vaststelt dat de organisatie nalatig is geweest in het beveiligen van de persoonsgegevens en dat daardoor ‘het lek’ is ontstaan. De melding zelf levert geen straf op, maar is juist bedoeld om de betrokken organisatie te stimuleren de (kwalijke) gevolgen van het datalek zo snel mogelijk te beperken.

Invoering vennootschapsbelasting (Vpb)-plicht voor gemeenten
Om te bepalen of en in welke mate deze wetgeving voor de gemeente Velsen leidt tot een extra financiële last moeten alle activiteiten van de gemeente worden getoetst aan het ondernemingsbegrip en moet een fiscaal dossier worden opgebouwd. De inventarisatie van de Vpb-plichtige activiteiten is door een fiscalist getoetst en kent een aantal onderwerpen met een fiscaal risico, zoals het “grondbedrijf’ en ‘kleinschalig opdrachtgeverschap’. Beide onderwerpen zijn ter toetsing aan de Belastingdienst voorgelegd. Op basis van de reactie van de belastingdienst kan het financiële risico worden gekwantificeerd en opgenomen in de begroting.

Grondexploitaties
Het risico voor de grondexploitaties wordt jaarlijks berekend in de Meerjaren Prognose Grondexploitaties (MPG) ten tijde van het opstellen van de jaarstukken. Het risico is opgebouwd uit diverse projectrisico’s. De risico's inzake de grondexploitatie zijn in totaal te kwantificeren op 1,1 mln. zoals toegelicht in de paragraaf Grondbeleid. Dit bedrag is afgedekt door de Algemene reserve (grondbedrijf). Zie paragraaf grondbeleid.

Asbest algemeen
Voor de bekende asbestsaneringen is budget beschikbaar. Ondanks meerdere onderzoeken en inventarisaties blijft er een reële kans dat asbest wordt aangetroffen in gebouwen of in de openbare ruimte. De hoogte van dit risico is niet te kwantificeren

Garanties / Borgstellingen / Achtervang borgstellingen
De gemeente staat voor € 3,1 mln borg voor hypothecaire leningen uit het verleden.

Cybercriminaliteit (nieuw)
Een succesvolle aanval van uit Cyberspace heeft vergaande gevolgen voor de gemeente Velsen. Een veelvoorkomende vorm is de zogenaamde Ransomware-aanval. Daarbij wordt, na het binnendringen van het netwerk, door middel van kwaadaardige software de hele informatievoorziening onbruikbaar omdat alle gegevens onleesbaar zijn gemaakt (door versleuteling). Vervolgens wordt er losgeld geëist. Dit is de universiteit van Maastricht en gemeente Hof van Twente overkomen. Ook als er geen losgeld wordt betaald kost dit de gemeente geld. De informatievoorziening moet dan worden hersteld. Dit kost veel tijd en betekent dus een groot verlies aan productiecapaciteit. Ook is het dan verstandig om forensisch onderzoek te laten doen door een gespecialiseerde instantie. Ander vormen van succesvolle aanvallen, waarbij gegevens worden gestolen, kunnen tot schadeclaims van gedupeerden leiden.
Door criminelen worden er dagelijks tienduizenden pogingen ondernomen om in bedrijfsnetwerken binnen te dringen.

Corona
Het effect van de coronacrisis drukt nog steeds op de gemeentelijke financiën in 2021 en verder. Veel effecten zijn nog moeilijk te kwantificeren en andere effecten zijn voor nu nog niet zichtbaar. Denk hierbij aan de effecten op de lokale en regionale economie wat gevolgen heeft voor de werkgelegenheid, het bestrijden van armoede en schuldhulpverlening. Om een deel van de inkomens daling te compenseren is ook in 2021 de Tijdelijke overbrugging zelfstandige ondernemers van kracht. Deze regeling voeren wij voor het Rijk uit. Ook maken wij extra kosten te maken voor veiligheidsmaatregelen en inzet van handhaving en ondersteuning maatschappelijke partners. Daarnaast lopen we diverse inkomsten mislopen, huurinkomsten, toeristenbelasting en inkomsten van het zwembad.

Het is nog onduidelijk in hoeverre het Rijk in 2021 ons blijft compenseren voor de financiële effecten van de corona crisis. Wij gaan er vanuit dat het kabinet vast houdt aan de toezegging om de decentrale overheden reëel te compenseren ook in 2021 van toepassing is.